در دهه گذشته با پیشرفت تکنولوژی، بلاک چین و ارزهای رمزنگاری شده (کریپتوکارنسی) به شدت به محبوبیت رسیده‌اند. اما به تازگی یک مفهوم جدید از ارزهای رمزنگاری شده به نام NFT یا توکن غیرقابل تعویض (Non-Fungible-Token) توجه بسیاری از افراد جهان را به خود جلب کرده است. این توکن‌ها در واقع ارزهای رمزنگاری شده‌ای هستند که به صورت یکتا و غیرقابل تعویض برای هر آیتم دیجیتالی مانند تصاویر، ویدیوها، موسیقی و … استفاده می‌شوند. در حالی که ارزهای رمزنگاری معمولی مانند بیت کوین و اتریوم به عنوان ارزهایی قابل تعویض ذکر می‌شوند، این دارایی‌ها از طریق ایجاد یک نوع خاص از توکن‌ها که غیرقابل تعویض هستند، تمایز می‌یابند.
ویژگی‌های اصلی NFT
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این توکن ها، قابلیت اثبات مالکیت است. از آنجایی که این توکن‌ها به صورت مستقل در بلاک چین ثبت می‌شوند، هر تغییر و انتقال مالکیت آنها قابل ردیابی است. بنابراین، هر فایل دیجیتال یا دارایی مثل نقاشی‌ها، عکس‌ها، ویدئوها، موسیقی و حتی مشاغل و ملکیت‌ها می‌توانند به عنوان توکن غیرقابل تعویض صادر شوند و مالکیت آنها قابل ثبت و انتقال است.
این دارایی‌ها از طریق استاندارد ERC-721 به بلاک چین اتریوم متصل می‌شوند. این استاندارد امکان ایجاد و معامله توکن‌های غیرقابل تعویض را فراهم می‌کند. در حال حاضر، بازار NFT در حال رشد قابل توجهی است و هنرمندان، موسیقیدانان، و سایر خالقان محتوا از آن بهره می‌برند تا اعمال خود را به صورت دیجیتال به فروش برسانند. اما پیشرفت واقعی در توکن های غیر قابل تعویض با انتشار استاندارد ERC-1155 در سال ۲۰۱۸ رخ داد.
استاندارد ERC-1155 امکان ایجاد توکن های چند منظوره را در بلاک چین اتریوم فراهم می کند. این توکن ها قابلیت نمایش دارایی های دیجیتالی منحصر به فرد را دارند و همچنین امکان ایجاد دارایی های تعداد زیادی را در یک توکن فراهم می کنند. بنابراین، این استاندارد به توسعه دهندگان اجازه می دهد تا توکن هایی با ویژگی های مختلف را ایجاد کنند که در هر زمینه ای مورد استفاده قرار می گیرند.
در سال های اخیر، با رشد صنعت هنر دیجیتال و استفاده از بلاک چین، توکن های غیر قابل تعویض به عنوان توکن های هنری بسیار محبوب شده اند. هنرمندان می توانند اثر خود را به صورت یک توکن غیر قابل تبدیل در بلاک چین ثبت کنند و آن را به فروش برسانند. این به هنرمندان امکان می دهد که به طور مستقیم با جمع آوری از فروش توکن های خود درآمد کسب کنند و بدون واسطه های سنتی از طریق بازارهای هنری معمولی فروش اثر خود را انجام دهند.
این توکن ها به عنوان ابزاری برای توسعه اقتصاد دیجیتال و ایجاد درآمد برای خالقان محتوا ظاهر شده‌اند. بازار آنها در حال حاضر در حال رشد است و با اهمیت گرفتن در صنایع هنری، سرمایه گذاری و سایر صنایع مرتبط، احتمالاً نقش مهمی در آینده دارد. با این حال، همچنان نیاز به مطالعه و تحقیق درباره این فناوری و پتانسیل‌ها و ریسک‌های آن وجود دارد.
نقاط قوت NFT
این توکن‌ها مزایا و امکاناتی برای کاربران دارند که در ادامه برخی از آنها معرفی شده‌اند.
قابلیت انحصاری
یکی از دلایل محبوبیت بالای این توکن‌ها، قابلیت انحصاریت آنها است. با اینکه محتوای دیجیتال به راحتی قابل کپی و پخش مجدد است، با استفاده از توکن‌های غیرقابل تعویض می‌توان به راحتی اثبات کرد که فردی خاص مالک حقیقی یک آیتم دیجیتال است. این امر برای هنرمندان، طراحان و سایر صاحبان محتوا بسیار ارزشمند است، زیرا به آنها امکان می‌دهد درآمدی منصفانه از آثار خود کسب کنند.
این قابلیت منحصر به فرد باعث شده است که برخی از این توکن‌ها با قیمت‌های بالایی فروخته شوند. به عنوان مثال، یک عکس یا تصویر دیجیتال که به صورت عمومی در دسترس باشد، ارزش کمی دارد. اما با صدور آن به عنوان یک توکن غیرقابل تعویض و اختصاص مالکیت انحصاری به یک فرد، ارزش آن به شدت افزایش می‌یابد.
همچنین، آنها به خریداران امکان می‌دهند از حقوق تکثیر و استفاده از اثر بهره‌برداری کنند. در سناریویی که یک هنرمند عکس یا تصویری را به صورت توکن غیرقابل تعویض به فروش می‌رساند، خریداران می‌توانند از آن عکس برای استفاده شخصی، نمایش در موزه‌ها یا حتی فروش به دیگران به عنوان یک سرمایه‌گذاری استفاده کنند.
هرگونه تغییر و استفاده از اثر نیاز به مجوز از صاحبان اصلی این توکن‌ها دارد که این به هنرمندان کمک می‌کند تا از استفاده ناجوانمردانه از اثر خود جلوگیری کنند. انعطاف پذیری ها امکاناتی را به صاحبانشان می‌دهند که در ارزهای رمزنگاری شده معمولی موجود نیست. به عنوان مثال، صاحب یک توکن غیرقابل تعویض می‌تواند مشخص کند که چه درصدی از درآمد فروش ثانویه آن آیتم دیجیتال به خود دریافت کند. همچنین، صاحب توکن می‌تواند قوانین و شرایطی را برای استفاده از آن مشخص کند، مانند محدودیت استفاده تجاری یا انتقال مالکیت.
بازار قابل تعامل
آن ها امکان ایجاد بازارهای قابل تعامل را فراهم می‌کنند. با استفاده از پلتفرم‌های NFT، کاربران می‌توانند آثار خود را به فروش بگذارند و با دیگران به صورت مستقیم معامله کنند. این باعث می‌شود که هنرمندان و خالقان محتوا بتوانند به صورت مستقیم با طرفداران و مشتریان خود ارتباط برقرار کنند و درآمدی مستقیم از آثار خود کسب کنند.
حفظ ارزش
با استفاده از این توکن‌ها، امکان حفظ ارزش آثار دیجیتال فراهم می‌شود. این به این معنی است که هر آیتم دیجیتالی که به صورت توکن غیرقابل تعویض عرضه می‌شود، می‌تواند قابلیت افزایش قیمت در آینده را داشته باشد. این امر برای سرمایه‌گذاران و صاحبان آثار دیجیتال بسیار جذاب است، زیرا این ارزش افزوده می‌تواند به طور قابل ملاحظه‌ای سودآور باشد.
استفاده از توکن‌های غیرقابل تعویض برای هنرمندان، طراحان و سایر صاحبان محتوا مزایای بسیاری را به همراه دارد. این فناوری نه تنها به آنها امکان اثبات مالکیت و حفظ ارزش آثار دیجیتال را می‌دهد، بلکه انعطاف پذیری در استفاده و ایجاد بازارهای قابل تعامل را نیز فراهم می‌کند. با توجه به روند رو به رشد استفاده ازاین نوع توکن‌ها، این فناوری به طور قابل توجهی می‌تواند صنعت هنر و صنعت محتوای دیجیتال را تغییر دهد.
نقاط ضعف NFT
این توکن‌ها تکنولوژی جدیدی است که امکان توکن‌سازی دارایی‌های دیجیتالی را فراهم می‌کند و به صورت یکتا و قابل تملک برای هر دارنده قابل شناسایی است. اما همانطور که هر فناوری دیگری دارای نقاط ضعفی است، این توکن‌ها نیز برخی مشکلات و نقاط ضعف دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
مصرف انرژی بالا
یکی از بزرگترین نقاط ضعف آنها، مصرف انرژی بالایی است که برای تولید و معامله این توکن‌ها نیاز است. برخی از این توکن‌ها بر روی بلاکچین اتریوم قرار دارند که برای انجام تراکنش‌ها از الگوریتم Proof of Work استفاده می‌کند. این الگوریتم باعث می‌شود تا برای تایید هر تراکنش، محاسباتی پیچیده و زمان‌بر انجام شود. این محاسبات برق زیادی مصرف می‌کنند و به عنوان یکی از عوامل موثر در تغییرات آب‌وهوایی و آلودگی هوا شناخته می‌شوند.
کاربری منابع محدود
این توکن‌ها نیازمند منابع محاسباتی و پهنای باند بالا هستند. این منابع، به خصوص در زمانی که تعداد کاربران و تراکنش‌ها بالا باشد، به سرعت به سطح بحرانی می‌رسند و ممکن است سبب کاهش سرعت و عملکرد شبکه شود. همچنین، استفاده غیر اصولی از منابع محدود می‌تواند به نقض اصول بنیادی امنیت و انحصار شبکه بلاکچین منجر شود.
عدم پشتوانه فیزیکی
یکی از مزایایاین توکن‌ها این است که توکن‌ها قابل تملک و معامله هستند، اما این مزیت همراه با یک نقطه ضعف است. برخلاف دارایی‌های فیزیکی مانند طلا یا املاک، NFTها فاقد پشتوانه فیزیکی هستند و صرفاً بر اساس داده‌ها در دستگاه‌های الکترونیکی وجود دارند. این باعث می‌شود که برخی از افراد ممکن است به دلیل عدم وجود پشتوانه فیزیکی، عدم اعتماد به این توکن‌ها را تجربه کنند.
قابل انقضا بودن
برخی از این توکن‌ها قابلیت انقضا دارند، به این معنی که در صورتی که سرویس‌دهنده یا بستر توکن از دسترس خارج شود، توکن‌ها نیز از بین می‌روند. این مسئله می‌تواند برای کسانی که توکن‌های خریداری شده را برای سرمایه‌گذاری یا ارزش ذخیره کرده‌اند، مشکلاتی را به وجود آورده و سبب از دست رفتن سرمایه شان شود.
مشکلات حقوق مالکیت
آنها به دلیل قابلیت تملک و معامله، می‌توانند مشکلاتی درباره حقوق مالکیت ایجاد کنند. به عنوان مثال، یک آثار هنری ممکن است به صورت غیرقانونی به عنوان NFT توکن‌سازی شده و برای فروش قرار گیرد، درحالی که حقوق مالکیت نقاش یا صاحب اصلی آثار هنری را نقض می‌کند. این موضوع ممکن است باعث نارضایتی و اختلافات حقوقی بین افراد شود. به طور کلی، این توکن‌ها از یک سری مزایا برخوردار هستند، اما نقاط ضعف خود را نیز دارند. در نهایت، برای استفاده موفق از این فناوری، لازم است که این نقاط ضعف و مسائل مربوطه مورد توجه و بررسی دقیق قرار گیرند.
معروفترین NFT ها
بین تمام توکن‌های غیرقابل تبدیل موجود در بازار، برخی از آنها به عنوان معروفترین ها شناخته می شوند. این توکن‌ها عموما به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارند و همچنین به خاطر تاریخچه و ارزشی که در پشت آنها قرار دارد، شناخته می‌شوند. در ادامه به برخی از معروفترین آنها اشاره می کنیم.
CryptoPunks
این توکن‌ها یکی از اولین ها در دنیای توکن های غیر قابل تعویض هستند. هر کدام از CryptoPunks، یک تصویر دیجیتالی که ترکیبی از خرده پازل ها و نقاشی های پیکسلی است، را نشان می دهند. هر تصویر دارایی یکتایی است و فقط ۱۰ هزار قطعه CryptoPunks وجود دارد.
Beeple’s Everydays
این NFT ها توسط هنرمند دیجیتالی Beeple ایجاد شده اند. هر روز برای ۱۳ سال، Beeple یک تصویر دیجیتالی ایجاد کرده است و همه این تصاویر به عنوان یک کالکشن به فروش می رسند. در سال ۲۰۲۱، یکی از این تصاویر با نام “Everydays: The First 5000 Days” به قیمت ۶۹ میلیون دلار به فروش رسید.
NBA Top Shot
این NFT ها مربوط به لحظات ممتاز و برجسته در بازی های بسکتبال حرفه ای NBA هستند. هر NFT شامل یک ویدیو کوتاه از یک لحظه بازی است و در بازار قابل خرید و فروش است. این NFT ها به عنوان یک راه برای علاقه مندان به بسکتبال برای داشتن و به اشتراک گذاشتن لحظات برجسته در بازی ها محبوب شده اند.
CryptoKitties
این NFT ها به صورت یکتا، تصاویری از گربه های مجازی هستند. هر گربه دارای ویژگی های خاصی است و می تواند به عنوان یک حیوان خانگی دیجیتال در بازی استفاده شود. CryptoKitties به خاطر محبوبیت و ارزش بالایی که برای برخی از گربه ها در بازار وجود دارد، معروف شده است. این تنها چند نمونه از معروفترین NFT هایی هستند که در بازار وجود دارند. با ورود هر روزه NFT های جدید به بازار، احتمالا در آینده بتوانیم شاهد برخی از NFT های جدید و معروفترین ها باشیم. اما چیزی که مطمئن است، این است که NFT ها به عنوان یک قطعه ارزشمند در بازار دیجیتال به طور قابل توجهی رو به رشد هستند و تاثیر زیادی بر دنیای هنر، ورزش و سایر صنایع دارند.
